آگار و کاربردهای آن

آگار و کاربردهای آن

آگار یک ماده ژله مانند است که از انواع خاصی از جلبک ها بدست می آید¹. این ماده از پلی ساکارید آگارز  مشتق شده است و باعث استحکام دیواره سلولی در گونه های خاصی از جلبک ها می شود. با جوشاندن این نوع جلبک ها، آگار به بیرون آزاد می شود. جلبک های واجد آگار، آگاروفیت نام دارند و از راسته رودوفیتا (جلبک های قرمز) هستند^3-2. در واقع آگار مخلوطی از 2 ترکیب است: پلی ساکارید خطی آگارز و ترکیب هتروژن مولکول های کوچکتری بنام آگاروپکتین⁴.

آگار می تواند به عنوان ملین، مهار کننده اشتها، جایگزین گیاهی برای ژلاتین، قوام دهنده سوپ، نگهدارنده مربا، بستنی و دیگر انواع دسر مورد استفاده قرار گیرد⁵. این ماده به عنوان یک سوبسترای جامد در تهیه محیط کشت میکروبی نیز کاربرد فراوانی دارد.

ماده ژل مانند موجود در آگار، یک پلی ساکارید غیر منشعب است و از دیواره سلولی برخی از گونه های جلبک قرمز( عمدتا از جنس  Gelidiumو  ( Gracilariaگرفته می شود.

ساختار یک پلی ساکارید آگارز

ترکیبات:

آگار ترکیبی است از 2 پلی ساکارید: آگارز و آگاروپکتین.  آگارز تقریبا 70% از این ترکیب را تشکیل می دهد^6..

آگارز یک پلیمر خطی متشکل از واحدهای تکرار شونده آگاروبیوز(agarobiose) است. اگاروبیوز هم خود یک دی‌ساکارید است که از واحد های دی‌-گالاکتوز و 1-6-انهیدرو-ال-گالاکتوپیرانوز تشکیل شده است⁷.

آگاروپکتین ترکیبی هتروژن از مولکول های کوچکتر است که به مقدار کمتر وجود دارد و از واحدهای تکرارشونده دی‌-گالاکتوز و ال-گالاکتوز تشکیل شده اند. این واحدهای تکرار شونده سنگین با گروه های جانبی اسیدی همچون سولفات و پیرووات تعدیل شده اند^8-6.

موارد استفاده

1. میکروبیوژی

از پلیت حاوی آگار جهت تهیه محیط کشت استفاده می شود. در این محیط علاوه بر آگار مواد مغذی دیگری نیز وجود دارد که باکتری یا قارچ را قادر می سازد تا در آن محیط رشد کنند. باکتری ها و قارچ ها را می توان پس از رشد، در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد. آگار برای بسیاری از ارگانیسم ها غیر قابل هضم است بنابراین رشد میکروبی نمی تواند بر کیفیت ژل اثر بگذارد. آگار تجاری، به شکل پودر است که با مخلوط شدن با آب، ژله ای شده و می تواند در محیط کشت باکتری مورد استفاده قرار گیرد. سپس بر اساس نیاز میکروب ها، سایر مواد غذایی نیز افزوده می شوند. فرمولاسیون های مختلفی به منظور کشت میکروب ها وجود دارد که علت این امر این است که هر میکروارگانیسمی نیازهای خاص خود را دارد.

از پلیت حاوی آگار جهت تهیه محیط کشت میکروبی استفاده می شود

2. بررسی میزان تحرک

محیط های کشت دارای آگار و آگارز نیز مانند ژله متخلخلند و می توانند برای اندازه گیری حرکت میکروارگانیسم ها و جنبش آن ها مورد استفاده قرار گیرند. میزان تخلخل ژل نسبت مستقیمی با غلظت آگارز موجود در محیط دارد. بنابراین بر اساس آزمایش مورد نظر، غلظت مطلوب انتخاب می شود.

یک راه متداول به منظور بررسی تحرک میکروارگانیسم ها  این است که نمونه میکروارگانیسم را در یک بلوک از مواد غذایی حاوی آگار در عمق فرو می بریم. در این شرایط سویه های متحرک قادرند به آرامی در داخل ژل حرکت کرده و رشد کنند. حرکت این میکروارگانیسم ها با  گذر زمان قابل مشاهده خواهد بود در حالی که سویه های غیر متحرک تنها در همان محلی که نمونه اولیه وارد شده است، رشد می کنند.

بررسی قابلیت حرکت میکروارگانیسم ها در محیط حاوی آگار

3. زیست گیاهی

در حوزه کشت بافت، آگار به وفور همراه با ترکیب مواد غذایی و ویتامین ها مورد استفاده قرار می گیرد و امکان جوانه زنی را در پتری دیش و تحت شرایط استریل فراهم می کند.

در حوزه کشت بافت، آگار به وفور همراه با ترکیب مواد غذایی و ویتامین ها مورد استفاده قرار می گیرد و امکان جوانه زنی را در پتری دیش

و تحت شرایط استریل را فراهم می کند.

4. برخی از کاربردهای دیگر آگار:

آگار به منظور ماده قالب گیری در دندان پزشکی نیز کاربرد دارد. همچنین از آگار در فرایند هیستوپاتولوژی، به عنوان یک ترکیب مجاز در ساخت کود زیستی، سوبسترایی برای واکنش رسوب دهی در ایمونولوژی و همچنین در تهیه دسر استفاده می شود.

• منابع

• Oxford Dictionary of English (2 ed.). 2005.
• Edward Balfour (1871). Cyclopædia of India and of eastern and southern Asia, commercial, industrial and scientific: products of the mineral, vegetable and animal kingdoms, useful arts and manufactures. Scottish and Adelphi Presses. p. 50.
• Alan Davidson (2006-09-21). The Oxford Companion to Food. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280681-9.
• Williams, Peter W.; Phillips, Glyn O. (2000). “Chapter 2: Agar”. Handbook of hydrocolloids. Cambridge: Woodhead. p. 91. ISBN 1-85573-501-6.
• Edward Green Balfour (1857). Cyclopaedia of India and of Eastern and Southern Asia, commercial, industrial and scientific… 13.
• Properties, Manufacture, and Application of Seaweed Polysaccharides – Agar, Carageenan, and Algin”. Training manual on Gracilaria culture and seaweed processing in China. Food and Agriculture Organization, United Nations. August 1990. Retrieved 2011-04-27.
• Rafael Armisen; Fernando Galatas (1987). “Chapter 1 – Production, Properties and Uses of Agar”. In McHugh DJ. Production and Utilization of Products from Commercial Seaweeds. Food and Agriculture Organization, United Nations. ISBN92-5-102612-2.
• Agar Archived October 16, 2007, at the Wayback Machine. at lsbu.ac.uk Water Structure and Science