توانایی بازسازی سلولی راز عمر جاودان هیدر

هیدر، جانوری آبزی که به دلیل “توانایی بازسازی سلولی”هرگز پیر نمی‌شود و نمی‌میرد.

هیدر( Hydra )، جانوری آبزی است که هرگز پیر نمی‌شود و نمی‌میرد. راز عمر جاویدان این جانور در توانایی بازسازی سلولی است. پیری فرآیندی پیشرونده است که در طی آن تغییراتی در روند فعالیت‌های فیزیولوژیکی در طول عمر یک ارگانیسم رخ داده که سبب کاهش توانایی‌های جسمانی و افزایش حساسیت به چالش‌های زیست محیطی و آسیب‌های فیزیکی به پیکرش می‌شود. اغلب موجودات زنده بخصوص جانوران در طول عمرشان با پدیده پیری مواجه هستند که می‌تواند آنان را ناتوان کرده و درنهایت سبب مرگشان شود. به همین علت اغلب جانوران اگر در اثر بیماری یا حادثه نمیرند با رسیدن به سنین پیری جان خود را از دست می‌دهند.

سرعت پیری در میان جانوران مختلف متفاوت است و طیفی از زندگی چند روزه در حشرات تا حیات ۲۰۰ ساله در نهنگ‌های قطبی را شامل می‌شود. انسان در میانه این طیف قرار دارد. لذا، در عصر حاضر و با توجه به پیشرفت‌های علم پزشکی قادر است تا به سن ۱۰۰ سالگی نیز برسد میل به جاودانگی در انسان همواره وجود داشته و به همین سبب از زمان‎های دیرین تاکنون به دنبال راه‌هایی برای رسیدن به این آرزوی خود یعنی کشف رازهای جاودانگی و زندگی ابدی است.

هیدر جانوری کوچک و سرده‌ای از شاخه گزنده ‌تباران است. این جانوران آبزی که طول آنان حداکثر به ۱۰ میلیمتر می‌رسد، بومی مناطق معتدل و گرمسیر هستند. این جانور به دلیل توانایی فوق‌العاده در بازسازی سلولی قادر است عمر جاویدان بیابد. این جانور شکارچی که در آب‌های شیرین زندگی می­کند می‌تواند حرکت کند ولی در اغلب مواقع ساکن است. هیدر سر و مغز ندارد و تنها دارای تارهای عصبی در طول بدنش است. این موجود دارای کیسه گوارش یک سویه است که پس از شکار طعمه آن‌ را به دهان خود وارد کرده، هضم می‌کند و مواد زاید را از دهانش خارج می‌کند. در شرایط مساعد زیستی این جانور از طریق غیرجنسی و به صورت جوانه زدن تولیدمثل می‌کند و در زمان سخت شدن شرایط زیستی با انجام لقاح جنسی به تکثیر خود دست می‌زند. علت آمیزش جنسی در شرایط بد زیستی افزایش گنجینه ژنی و تولید نسل‌هایی است که نسبت به شرایط محیطی مقاوم‌تر هستند. راز عمر ابدی هیدر در سلول‌های ساده آن است که قادرند تا یک چرخه زیستی را طی کند. سلول‌هایی با توانایی تقسیم بالا که می‌توان آنها را نوعی سلول‌ بنیادی خواند که به او این توانایی را اعطا می‌کند تا عمری جاودان بیابد.

 در بدن انسان و سایر جانوران نیز سلول‌های بنیادی وجود دارد که در مواقع لازم با تقسیم و تمایز سلولی جایگزین سلو‌ل‌های مرده می‌شوند و به ترمیم بافت‌های آسیب دیده کمک می‌کنند. با افزایش سن موجودات زنده، میزان بیشتری از سلول‌های پیکرش از بین می‌رود و به مقدار کمتری جایگزین می‌شود که نتیجه آن پیری و سرانجام از کار افتادگی بافت‌ها، اندام‌ها و نهایتا مرگ است. اگر بتوان راهی یافت که در آن جایگزینی سلول‌های مرده کاهش نیابد، انسان می‌تواند به دستیابی به عمر جاویدان امیدوار باشد. مطالعه بر روی حیواناتی مانند هیدر و کشف رازهای مرتبط با چگونگی تقسیم سلولی بدون فرسایش می‌تواند کمک کند که انسان به آرزوی دیرین خود یعنی طول عمر بالا برسد. پرسش اینجاست که آیا انسان خواهد توانست روزی پیری و مرگ را شکست دهد و تا ابد زیست کند؟ پاسخ این سوال شاید در دست دانشمندانی باشد که در تلاش برای رمزگشایی از راز طول عمر جانوران نامیرا هستند.